SEVGİLİ ANNE ADAYI Çocuğunuz anne karnından itibaren büyümeye başlar.Çocuğunuzun büyümesi, bedensel ve zihinsel yönden gelişimi için, gebelik döneminde yeterli ve dengeli beslenmemiz çok önemlidir. Gebelik döneminde yeterli ve dengeli beslenilmediğinde ölü doğum, erken doğum, düşük, düşük kilolu bebek, bedensel ve zihinsel engelli çocuk doğumu, annede kansızlık vb... görülebilir.
İştah değişiklikleri
Gebelikte hastadan hastaya iştahda değişiklik ortaya çıkar.İlk 3 ay içinde iştahsızlık, bulantı ve kusmalar olabilir.Bu nedenle iştahsızlık olan gebelerin kuru, ekşi ve tuzlu gıdalar ile beslenmesi daha uygundur. Bu dönemde tuzlu haşlanmış patates, tuzlu leblebi, kraker, yoğurt, peynir tüketmesi daha uygun olacaktır..
İştah açıldıktan sonra aşağıda detaylı olarak verilen protein ağırlıklı beslenme tarzının uygulanması hem gereksiz kilo artşından kaçınmak hemde optimal fetal büyüme sağlanması açısından çok önemlidir.
Gebelik döneminde beslenmeniz konusunda dikkat etmeniz gereken noktalar:
- Doğal, taze bol çeşitli besinler alın
- Öğün sayısını artırın, ancak öğündeki miktarı azaltın
- Bol su için
- Pastörize edilmiş süt, mümkün değilse iyi kaynatılmış süt için
- Lifli yiyecekler tüketin (Örneğin: Bulgur, kurubaklagiller, mevsim meyveleri, tam buğday unlu ekmek gibi)
- İyotlu tuz kullanın
- Taze mevsim meyve ve sebzeleri
- D vitamini açısından güneş ışığından faydanılması.
Gebelik döneminde kullanılmaması gerekenler:
- Sigara
- Tüm alkollü içecekler
- Kafein ve karbonatlı içeren besinler (KAHVE, KOLA, TÜRK KAHVESİ)
- İçinde boya maddesi bulunan yiyecek ve içecekler
- Hazır yiyecekler (hazır meyve suları, hazır çorbalar)
- Etli çiğ köfte, salam sosis vs..
-İlk 3 ay içinde saç boyanması sakıncalı olabilir (özellikle saç açıcılarının kullanılmaması gereklidir) ancak kozmetik ürün kullanılması-makjaj ve oje kullanılmasında bilinen bilimsel bir sakınca yoktur..
-Gebelikte ve emzirmede genital yada diğer vücut bölgelerine LASER yapılması uygun değildir.
Gebelik döneminde yeterli ve dengeli beslenebilmeniz için bir günde almanız gereken yiyecek miktarları:
1. Grup: Süt grubu
1 su bardağı süt veya yoğurt (toplam 500 ml)
2-3 kibrit kutusu peynir (Pastörize sütten veya iyi kaynamış sütten yapılan peynir)
2. Grup: Et grubu
2-3 köfte kadar et (balık, tavuk veya kırmızı et)
1 yumurta ve 4 yemek kaşığı kuru baklagil yemeği (kuru fasulye, nohut vs.)
3. Grup: Sebze ve Meyve grubu
3-4 porsiyon meyve
1-2 porsiyon çiğ veya haşlanmış sebze
4. Grup: Tahıllar
4-6 yemek kaşığı makarna veya bulgur pilavı
1-2 kase çorba ile 2-4 orta dilim ekmek
5. Grup: Yağ- Şeker grubu:
4 yemek kaşığı yağ (yemeklerin içindeki miktar)
10-15 adet fındık- fıstık veya 2-3 adet ceviz
Porsiyon Miktarları
1 Porsiyon meyve: 1 orta boy elma/ 1 ortaboy portakal/ 1 küçük salkım üzüm /10-15 tane kiraz/ 10-15 tane çilek/ ince bir dilim karpuz veya kavun, 2 orta boy incir miktarına denk gelmektedir.
1 Porsiyon sebze: 4-5 yemek kaşığı kadardır
1 Porsiyon kurubaklagil : 2-3 yemek kaşığı kadardır.
1 su bardağı süt: 200 ml süte denk gelmektedir.
Gebelikte normal durumlar;
Gebeliğin başlangıcı ile birlikte vücutta hem hormonal, hem biokimyasal hem de fiziksel değişiklikler ortaya çıkar. Özellikle ilk gebelikte bu değişiklikler daha belirgin yaşanır. Çünkü genetik katılım %50 babadan gelmektedir ve gebeliğin başında anne vücudu embriyoyu yabancı materyal olarak kabul etmektedir. Dolasıyla anne vücudunun bu durumu kabullenmesi ve devamını sağlaması zaman almaktadır. Başlangıçta uyku hali, halsizlik, baş ve kasık ağrısı, gece sık idrara çıkma, memelerde büyüme ve hassasiyet-ağrı ortaya çıkar. Gebelikte ilk 3 ay içinde memelerde %80 büyüme görülür.
Gebelikte vajınal akıntı miktarında da hormonların etkisi ile artış ortaya çıkar. Gebelikte vajınal akıntıda kötü koku, yeşilimsi renk değişikliği, kaşıntı olmadıkça akıntı normal olarak kabul edilmelidir.
Sonraki gebelik dönemlerinde çarpıntı, nefes alamama hissi, diş eti ve burun kanaması, burun tıkanıklığı, burunda büyüme, bel ağrısı, mide yanması ve reflü, bacaklarda ve karın kaslarında kramp, el ve ayaklarda ödem olabilir.
Gebelikte acil durumlar
Vajınal kanama
Periodik karın ağrısı (erken doğum sancısı)
Su gelmesi
Ateş (38.5 C ve üzeri)
Gebelikte gerekli hallerde kullanılabilecek anne ve bebek açısından güvenli ilaçlar;
Paracetamol grubu ilaçlar(Parol, minoset gibi)
Antiasitler(Rennie Duo, TAlcid, Gaviscon v.s)
Gebelikte vitamin kullanımı
Gebelikte multivitamin desteği, demir, kalsiyum, magnezyum ve balık yağı ihtiyaca göre planlanır. Gebe kaldıktan sonra multivitamin kullanan gebelerin ilaveten folik asit desteğine ihtiyacı yoktur.
Folik desteği genel olarak gebelik planlayan hastaların gebe kalmadan önceki 3 ay boyunca yapılmalıdır. Multivitaminlerin içinde yeterli dozda folik asit vardır. Gebeliğin başlangıcı ile birlikte multivitamin, 20.haftadan sonra demir, gerekirse kalsiyum ve magnezyum ve gebenin beslenme ve kilo alımına göre balık yağı desteği yapılabilir. Doğumdan sonra da multivitamin, demir ve balık yağının 3 ay boyunca kullanılması önemlidir.
Gebelikte yolculuk
Gebeliğin 32.haftasına kadar riskli bir durum olmadıkça yolculuk yapılmasında sakınca yoktur. Araba ile yapılan yolculuklarda ortalama 3 saatte bir mola verilmesi ve yürüyüş yapılması gereklidir. Ayrıca bol sıvı alınması gereklidir. Uzun yolculuklarda ayaklarda ödem ve kramp olabilir.
Kıtalar arası uzun uçak yolcuklarında uçuş öncesi Coraspin 100 mg tablet alınması, diz altı varis çorabı kullanılması bacaklarda olası pıhtılaşma riskine karşı gereklidir.
Havaalanlarında özellikle ilk 3 ay içinde X-ray kullanımından kaçınılmasını tavsiye ederim.
X-ray ile ilgili olarak; hastane radyoloji bölümlerinde ilaçlı tomografi çekilen alanlardan uzak durulması gereklidir.
Alışveriş merkezlerinde girişlerde yer alan kontrol kapıları elektromanyetik dalga ile çalışmakta olup geçildiğinde gebelik üzerine bilinen bir zararı yoktur.
Gebelikte bilgisayar ya da cep telefonu kullanımının olası zararlı etkileri konusunda yeterli tıbbi kanıt yoktur ve tüm dünyada gebelerin bilgisayar ve cep telefonu kullanımı konusunda henüz kısıtlama yoktur.
Gebelikte ilişki
Normal koşullarda riskli bir durum olmadıkça (düşük riski, kanamalı gebelik, geçirilmiş erken doğum ya da son gebelikte erken doğum riski, çoğul gebelik gibi) ilişki kısıtlanmasının bir anlamı yoktur ve doğuma kadar devam edilebilir..
Diş tedavisi
Gebelikte hem diş etlerinde hem de dişlerde çürüme ortaya çıkar. Gebelikte diş tedavisi için en uygun dönem gebeliğin ortasındaki 3 aylık dönemdir. İlk ve son 3 ay tercih edilmez. Diş tedavisinde gerekli hallerde lokal anestezi, diş filmi ve antibiyotik kullanımında sakınca yoktur.
GEBELİKTE YAPILACAK TESTLER HAFTASINA GÖRE
Gebelik rutin paneli (6-8 Haftalar Arası)
Ense Kalınlığı Ve ikili Test (11-14. Haftalar Arası)
Üçlü tarama testi (Triple Test) (16-18 Haftalar Arası)
Yapılacaksa Amniosentez Zamanı (16-20. Haftalar Arası)
2 Düzey USG (18-23. Haftalar Arası)
Gebelik Diabeti Tarama (50 Gr GYT) (24. Hafta)
Erken RHO GAM Yapılması (28. Hafta)
Lohusalık Dönemi
Doğum sonrası ilk 45 gün normal doğum ya da sezaryen fark etmez loşi adı verilen kanamalar olur. Bu kanamalar zamanla renk değiştirip miktarı azalır ve genellikle 30 gün sonra azalarak biter. Loğusalıkta bol su içilmesi, çok terlemeler nedeni ile üşütülmemesi önemlidir.Sık iç çamaşırı değiştirilmeli ve çıplak ayak ile dolaşılmamalıdır.Bu dönemde karındaki büyüme uterustaki küçülme nedeni ile her geçen azalır. Lohusalık döneminde sıkça rastlanan sırt ve eklem ağrıları için sağlıklı beslenme ve güneş ışığı takviyesi almakta fayda var. Emzirmek omurga ağrılarının hafiflemesi ve yenilenmesi için önemli bir avantaj sağlamaktadır. Emzirme döneminde memede dikkat edilmesi gereken unsurların başında bebeğin emmesinin ardından memede daha hala sertlikler ve hassasiyet varsa, memenin elle veya pompa yardımıyla boşaltılarak sütü ileride kullanmak üzere süt poşetlerine alınması, ılık havlu veya ılık duşla memeye masaj yapılması gereklidir. Bu önlemler alınmazsa şayet, memede enfeksiyon başlayabilir. Annede üşüme ve titreme, göğüste ağrı ve hassasiyet, kızarıklık görülebilir. Önlem alınmadığı taktide memede apse oluşur ve bunun cerrahi yoldan boşaltılması gerekir ki bu durum için mutlak suretle doktorunuza bilgi vermelisiniz.
Lohusalık Üzüntüsü
Lohusaların büyük bir çoğunluğu ki ortalama 70-80'inde lohusalık üzüntüsü, yüzde 10-13 ünde ise lohusalık depresyonu görülür. Daha sık görülen ve daha kolay çabuk geçen lohusalık üzüntüsünü aşmak için aileden veya arkadaşlardan destek almak, bebeği güvenilen birine bırakıp evden dışarı çıkmak, kendinizi oyalayabileceğiniz, kafa dağıtabileceğiniz aktiviteler sürüklemek, spor yapmak gibi faaliyetler fayda sağlar.
Lohusalık depresyonu
Lohusalık depresyonunda ise durum biraz daha farklı olabilir. Bu depresyon halini annenin kendisinden ziyade çevresindeki kişiler fark edebilir. Sık sık ağlamak, isteksizlik, çok fazla veyaz çok az yemek, dikkatini toplamada güçlük, karar vermede zorluk, işten arkadaşlardan kendini soyutlamak, çarpıntı, halsizlik, kendini değersiz ve suçlu hissetmek, baş ağrısı, mide problemleri, gibi fiziksel sıkıntılar da eşlik edebilir. Bu durumda psikolojik destek almak faydalı olacaktır.
