İLK TRİMESTER ULTRASONU 4 haftalık gebelikte gebelik kesesi izlenir. 5 haftalık gebelikte yolk sak (plasenta gelişmeden önce anne ve bebek arasındaki madde değişimini sağlar) adlı yapı izlenir. Bebekte kalp atışları 6. gebelik haftasında veya en geç 7. gebelik haftasında saptanmaktadır.
11-13 hafta 6 gün arası yapılan ultrasonun yeri büyüktür. Bu hafta aralığında yapılan ultrason ile;
• Bebeğin kalp atışı varlığı ve atış hızı
• CRL (Baş popo mesafesi ölçümü) : Bu ölçümle gebelik haftası son adet tarihi doğrulanır. Gebelik yaşı ile CRL’ye göre olan gebelik yaşı arasında 4-8 gün kadar uyumsuzluk vardır. Son adet tarihini bilmeyen gebelerde gebelik yaşını en iyi tahmin eden ölçüm CRL ölçümüdür.
• Bebeğin başı değerlendirilir. Kemik yapısı, beyin dokusu incelenir. Kafa içi kist olup olmadığına bakılır
• Umbilikal kordonun bebeğin karnına giriş yerine bakılır. Mide, karın duvarı, mesane ve böbrekler, kollar, bacaklar değerlendirilir.
• NT (Nuchal Translucency): CRL boyutları 45mm-84mm arasındayken ölçülebilen boynun arka kısmında cilt atındaki fizyolojik sıvı birikimidir. NT mm olarak ölçülür ve gebelik haftasına göre normal değerleri değişir. Trizomi 21’de (down sendromu) NT artmıştır. NT ölçümü down sendromu birinci trimester tarama testinin önemli bir bileşenidir. 1.trimester kombine testinin diğer bileşenleri anne yaşı, anne kanında serbest Hcg ve PAPP-A seviyeleridir.
• Bebekte burun kemiğinin izlenmesi de önemlidir. Down sendromu taramasında kullanılan belirteçlerden biri de burun kemiğinin bu hafta aralığında izlenememesidir.
İKİNCİ TRİMESTER ULTRASONU
Toplumda major anomalili bebek sahibi olma riski %3-5 civarındadır. 2.trimesterde bebeğin anatomik yapıları belirli bir sistematik içinde incelenir ve kromozom anomalileri belirteçlerinin varlığı araştırılır.
ANATOMİK YAPILARIN SİSTEMATİK DEĞERLENDİRİLMESİ
Baş: Baş şekli, kemikleşmesi Beyin yarım küreleri, beyincik, diğer kafa içi yapılar
Yüz ve boyun: Yüz profili, göz çukurları, dudaklar, damak, burun kemiği, nukal fold (ense derisi) kalınlığı, kulak
Göğüs kafesi: Akciğer, göğüs kafesinin yapısı
Kalp: 4 odacık görüntüsü, kalpten ana damar çıkışları, kalbe gelen damarlar, kalp odacıkları arası yapılar
Karın: Mide, karaciğer, safrakesesi, barsak, karın duvarı, kordonun karın duvarına girişi, kordondaki damar sayısı
Genitoüriner sistem: Böbrek, mesane, genital organlar
Omurga
Kollar, bacaklar,eller, ayaklar
Biyometrik Ölçümler
BPD (kafanın enlemesine çapı), HC (baş çevresi), FL (uyluk kemiği uzunluğu), Tibia ve Fibula (bacak kemiklerinin uzunluğu),HL( kol kemiği uzunluğu), RL ve UL( ön kol kemikleri uzunluğu), Göz çukurları arası mesafe, nazal kemik uzunluğu, Nukal fold (ense derisi) kalınlığı ve beyinde lateral ventikül, sisterna manga (beyinde sıvı dolaşan boşluklar), beyincik küreleri arası mesafe ölçülür.
Ayrıca plasentanın yeri, amniotik sıvı indeksi( bebeğin içinde bulunduğu sıvı miktarı), serviks (rahim ağzı) uzunluğu değerlendirilir.
İkinci trimester detaylı ultrasonda Kromozom anormallikleri belirteçleri
• Kısa femur (uyluk kemiği)
• Kısa humerus( ön kol kemiği)
• Piyelektazi ( böbrek toplayıcı sistemlerinde genişleme)
• Nukal fold (ense derisi kalınlığı) ≥ 6mm olması
• Barsakların ekojenitesinde artış olması (ultrasonda kemik ile barsakların aynı parlaklıkta görülmesi)
• Koroid pleksus kisti (beyin içi sıvı üreten yapılarda oluşan kist)
• 5.Parmağın orta kemiğinin küçük olması
• Umbilikal kordonda 2 damar olması
• Kalpte ekojenik (parlak) odak görülmesi
Her belirtecin bir katsayısı vardır ve bunlara göre kromozom anormallikleri için anne yaşı da eklenerek risk hesaplanır. Hesaplanan risk ve saptanan belirtecin gücüne göre kesin tanı için amniosentez önerilebilir.
